حکایت 1 |

بزرگ‌منش و بردباری در برابر غلام بداخلاق

یکی از بزرگان غلامی بدخلق و زشت روی دارد و با این همه او را از خود دور نمی‌سازد. ملامتگری به او می‌گوید: «بهتر است به جای او غلام دیگری بخری.» آن بزرگ جواب می‌دهد: «اگرچه خُلق و طبع این غلام بد است، حضور او در من تأثیر مثبت دارد.» (بوستان: ۱۲۴)

موضوع: تحملِ آزار دیگران

درون مایه: ناتراشیدگانی را که تأثیری مثبت بر خُلق وخوی دارند باید تحمل کرد.

طرح فشرده: بزرگی رفتار زشت غلامش را تحمل می‌کند.

شخصیت‌ها: بزرگی؛ غلام یکی از بزرگان؛ ملامتگر

حکایت 2 |

بزرگ‌مرد و مذمت مداحی

شخصی در حضور بزرگی او را ستایش می‌کند بزرگ از او می‌پرسد: «آیا هنگام خشم مرا آزموده‌ای؟» ستایشگر پاسخ منفی می‌دهد. بار دیگر می پرسد: «آیا در سفر مرا خوش رفتار یافته‌ای؟» ستایشگر دوباره پاسخ منفی می‌دهد. بار سوم می‌پرسد: «هنگام معامله مرا با انصاف یافته‌ای؟» ستایشگر این بار نیز پاسخ منفی می‌دهد. بزرگ پس از شنیدن پاسخ‌های منفی ستایشگر می گوید: «نه من و نه هیچ کس دیگر را که در موارد برشمرده نیآزموده‌ای ستایش مکن.»

موضوع: مدح و ستایش

درون مایه: مدح دیگران بدون شناخت آن‌ها نادرست است.

طرح فشرده: بزرگ مردی به ستایشگر خود سفارش می‌کند که پیش از مدح او را بیآزماید.

شخصیت‌ها: بزرگ مرد؛ ستایشگر